Kiến trúc sư tây? Kiến trúc sư ta?

Trong một cuộc họp cử tri, tôi có nói đến thiết kế nhà Bảo tàng Hà Nội. Ông Chủ tịch HĐND TP Hà Nội lúc ấy trả lời: “Việc này lãnh đạo TP đã xem xét ký, đã thuê tư vấn nước ngoài”. Ông còn giảng giải thêm về tư vấn nước ngoài.

Tôitỏ
ý không vui vì chiếc áo sơ mi trắng, cổ cứng, măng xéc gập, vợ tôicau
mặt chỉ vào cái nhãn hiệu Pierre Cardin gắn trên vai áo: “Anh có biết thương hiệu này là gì không?”.

Cảhai
trường hợp trên là vấn đề xã hội nghệ thuật lớn, dưới bó hẹp trongsinh
hoạt, khác nhau nhiều, nhưng giống nhau ở một ý lớn: “Thương hiệu nước ngoài đừng có thắc mắc gì”.

Cũng thế, các nhà đầu tư nước ngoài quảng cáo các khu nhà ở, các căn hộ họ bỏ vốn xây dựng bằng một cụm mỹ từ: “Không gian sống Châu Âu. Căn hộ cao cấp”. Tác giả là các tên tuổi không quen thuộc.

Năm 2004, trong một cuộc trao đổi với các chuyên gia Đức về phương án thiết kế Trung tâm Hội nghị Quốc gia, bạn đặt câu hỏi: “Thế nào là tính dân tộc trong kiến trúc Việt Nam?”.Với
sự cộng tác của các chuyên gia Việt Nam, bạn đã thành công. Chúngta
cũng rút ra được những cần thiết cho sáng tác kiến trúc hiện đại.

Cùngvới
xu thế hội nhập, KTS bốn phương đổ vào Việt Nam và các thành phốlớn
ngày càng nhiều và dần dần có chỗ đứng vững chắc trong lòng quanchức và
nhân dân Việt Nam. Thế nhưng tất cả không phải đều chiếm thếthượng
phong. Nhớ lại hồi còn mồ ma thực dân Pháp trong nô dịch vănhoá, kinh
tế của Pháp, nhân dân ta thường truyền nhau từ ngữ: “Tâythuộc địa”, để
chỉ những người nước ngoài không có tài nhưng ỉ vào cáimác “Tây” lũng
đoạn thị trường, lũng đoạn văn hoá, cả những người Việtthiếu hiểu biết,
vì xu nịnh hoặc tầm nhìn hạn hẹp chỉ thích của Tây.Chuyện kể lại cho
vui thôi, chứ khập khiễng vậy so sánh sao được. Lúcấy chúng ta là nô
lệ, bây giờ chúng ta là chủ, dang tay đón bầu bạn hộinhập, tư thế khác
nhau một trời một vực.

Nghe nói chẳng biếtđộ tin cậy đến đâu,
có trường hợp KTS chẳng làm ăn được ở bên kia nửatrái đất bèn khoác áo
thương hiệu nào đó sang tung hoành trên đất Việt.ở Hà Nội khu nhà ở The
Manor, Ciputra bị chỉ trích khá nhiều. Trung tâmTràng Tiền Plaza tuy
được trao giải thưởng kiến trúc năm 2004 nhưngcũng không ít điều tiếng.
Nếu quy hoạch xây dựng thị trấn nghỉ mát Sapado KTS Pháp thiết kế được
giới nghề tôn trọng, được chính quyền khenngợi, tư duy quy hoạch hiện
đại, hành nghề chuyên nghiệp, thì trụ sở BộTài chính góc đường Phan Chu
Trinh - Trần Hưng Đạo cũng là tác giảPháp, lại là cái gai nhức nhối cho
văn hoá Việt Nam. Ngược dòng thờigian khoảng 1939 - 1940, cuộc thi
thiết kế Việt Nam Học xá (nay làTrường Đại học Bách khoa Hà Nội) kiến
trúc sư Tạ Mỹ Duật đoạt giải Nhì(giải Ba là KTS Pháp). Và sau đó Đài
trận vong chiến sĩ ở Lạng Sơn, KTSNgô Huy Quỳnh và nhà điêu khắc Trần
Văn Lắm đoạt giải Nhất. Tôi rấtthích thú và tự hào về ga hàng không Nội
Bài, do tác giả Việt Nam thiếtkế với sự giúp đỡ của chuyên gia nước
ngoài về những công nghệ chúng tacòn chưa thành thạo. Một cách làm ăn
thích hợp là tận dụng tư vấn kỹthuật, công nghệ mà chúng ta chưa có, đó
là cách đào tạo chuyên gianhanh và rẻ. Có thể giải pháp này trước mắt
có những khó khăn nhưngnhìn xa hơn, rộng hơn, cái lợi là lớn, để chúng
ta ngày càng đứng vững,ngày càng trưởng thành. Trên dải đất rộng cả
ngàn mét vuông ven hồ Tây,một quan chức Hoa Kỳ đã cho dựng ngôi nhà 1
tầng, lắp ráp từ những giannhà gỗ đồng bằng Bắc bộ, đương nhiên có bổ
sung thêm các thành phầnthiết yếu, tiện nghi phù hợp với lối sống hiện
đại. Vậy là không giansống Việt Nam đang nhiều sức hấp dẫn đâu phải cứ
không gian sống ChâuÂu. Để thiết kế tổ hợp nhà này đương nhiên có bàn
tay KTS Việt Nam.

Công trình trụ sở Bộ Tài chính

Mởcửa
tư vấn kiến trúc tạo thuận lợi cho tư vấn nếu ta có điều kiện tiếpcận
tinh hoa thế giới với nhiều văn hoá khác nhau, với những trào lưukiến
trúc, cách xử lý công năng trên cơ sở công nghệ hiện đại. Tuynhiên,
kiến trúc, văn hoá Việt Nam, triết học phương Đông không phảicác nhà tư
vấn nước ngoài dễ dàng xâm nhập. Ngay trong Trung tâm Hộinghị Quốc gia
được coi là đỉnh cao, được giải thưởng kiến trúc năm 2006nhưng khối
hình có phần táo bạo ấy chưa phải đã dễ dàng đi vào lòngngười Việt Nam.
Gần đây hơn, thi tuyển thiết kế trụ sở TCty FPT ở gócngã tư Láng Hạ,
Thái Hà (đang gây nhức nhối thẩm mỹ đô thị, nay xâydựng lại), có 9
phương án được chủ đầu tư mời dự thi, trong đó có 6phương án do tác giả
nước ngoài hoặc có yếu tố nước ngoài, 3 phương ánhoàn toàn của người
Việt Nam hiện đang ở trong nước. Phương án đượcgiải nhất thuộc về KTS
Nguyễn Tiến Thuận.
Lướtqua vài thí dụ ghi nhận từ thực tế xã hội
để thấy cần thiết có cái nhìnkhoa học khách quan, công bằng. Không
tranh giành ảnh hưởng, càng không“ta về ta tắm ao ta”. Chúng ta mong
muốn và chủ động hội nhập chỉ mongcác nhà đầu tư hãy thận trọng để đánh
giá đúng hơn. Cần cân nhắc khinào dùng hàng ngoại, khi nào dùng hàng
nội, mà thi tuyển là phương phápđủ độ tin cậy, không phải cứ ngoại là
yên tâm. Kiến trúc là văn hoá,đồng thời là khoa học kỹ thuật, là công
nghệ. Mặt nào còn bỡ ngỡ phảicó yếu tố nước ngoài. Khoảng rộng rất lớn
để khả năng chúng ta vươnlên, hãy giúp nhau đứng thẳng để có thể sánh
vai cường quốc năm châu.Đừng vì chút ít này nọ mà tụt khỏi tầm tay cái
sức sáng tạo của nộilực. Lại còn chuyện bình đẳng, ngang nhau về giá
thiết kế cũng là vấnđề cần đặt ra để các nhà đầu tư quyết định. Chẳng
dễ gì đạt được nhữngyêu cầu trên, nhất là khi cánh cửa ngày càng mở
rộng, trước hết đòi hỏiphải nỗ lực của KTS Việt Nam.

Tác giả bài viết - KTS Ngô Huy Giao

nguồn:ashui.com

Hay á!phải phát huy thương hiệu KTS VN a!

uh