Những yếu tố làm nên xu hướng, phong cách kiến trúc

Kiến trúc gắn bó rất chặt chẽ tới cuộc sống của con người, từ những nhu cầu sinh hoạt sử dụng đến các yếu tố văn hoá, kinh tế, chính trị, kỹ thuật, công nghệ.

Đối với công trình kiến trúc thì các yếu tố cảnh quan, công năng, kết cấu, vật liệu ảnh hưởng quan trọng đến tư duy của nguồn sáng tác; Kiến Trúc từ xa xưa cho đến nay, đứng chung hàng ngũ với tất cả những loại hình nghệ thuật mà mỗi công trình đều đến độ được gọi là tác phẩm thì có riêng một tâm hồn.

Mặc dù vậy, hình thức kiến trúc qua các thời kỳ khác nhau cũng chịu ảnh hưởng bởi những làn sóng mang tính chất của những trào lưu đương thời; yếu tố đầu tiên cần phải nói đến là: Chức năng sử dụng khác, nó ảnh hưởng đến tư duy sáng tạo của mỗi kiến trúc sư.











1. Vai trò của công năng.

Có thời kỳ Kiến trúc ở Châu Âu đã hình thành Chủ nghĩa công năng, nó phát triển mạnh mẽ ở Tây Âu vào khoảng đầu thế kỷ XX với phương châm rõ nét: hình thức phải phản ánh công năng. Người đi tiên phong cho chủ nghĩa này là Le Coocbusie hay Walter Van. Gropius. Chủ nghĩa công năng phản ánh cái gốc của kiến trúc. Những di sản phi vật thể còn lại qua các di tích, phế tích, hình vẽ sơ khai chứng minh được rằng: việc xây dựng ở thời kỳ đầu xuất phát từ nhu cầu cư trú, chống chọi với thiên nhiên để tồn tại. Trải qua những biến cố của lịch sử, kiến trúc có nhiều đổi thay để rồi tính thực dụng trở lại phù hợp với thời đại công nghiệp để hình thành chủ nghĩa công năng.

Bản chất của chủ nghĩa công năng luôn là đáp ứng tối đa nhu cầu của con người. Kiến trúc được phân ra các loại hình chính như nhà ở, nhà công cộng, nhà công nghiệp… đặc điểm của mỗi loại hình này (được chia nhỏ làm nhiều loại hình cụ thể hơn) được xác định bằng những yêu cầu công năng không giống nhau và riêng rẽ.

2. Vai trò của kết cấu trong việc tạo lập diện mạo kiến trúc .
Xưa kia kiến trúc bắt đầu từ những vật liệu thô sơ, ít có sự can thiệp của con người, tiến bộ của KHKT đã giúp kiến trúc có nhiều tòa nhà to lớn, vững trãi, cao tầng và vượt khẩu độ lớn hơn. Thế kỷ XXI với sự phát triển của công nghệ sẽ mang lại nhiều hơn sức sáng tạo cho kiến trúc nước nhà. Ban đầu kết cấu được phủ bên ngoài bằng các hình thức kiến trúc, với sự ra đời của kết cấu bê tông, thép, kính… các KTS và kỹ sư đã có những bước đột phá bằng sự phô trương kết cấu ra ngoài. Một ví dụ cụ thể là: TTVH Pompidou (Paris). Tác giả: KTS Richard Roger và Renzo Piano đã gây ra những chấn động của dư luận. Xu hướng Hi-tech ra đời đã tạo ra những trào lưu về kiến trúc phỏng sinh học đưa kiến trúc trở lại gần với thiên nhiên. Khả năng của các KTS được bộc lộ và phác huy nhờ trí tưởng tượng hết sức phong phú. Những thế hệ KTS trẻ những năm 50, 60 của thế kỷ XX đã có những thành công ở khắp các châu lục. Phải kể đến tên tuổi: Kenzo Tange, Renzo Piano….

Mỗi địa phương, quốc gia, châu lục đều có những nét văn hóa riêng. Những tín hiệu văn hóa biểu hiện trong kiến trúc thể hiện ở mức độ khác nhau. Điều này không phụ thuộc nhiều ở đường biên giới ở mỗi nước mà nó thay đổi qua các vùng đầu có những điều kiện tự nhiên khác nhau.

Lịch sử Kiến trúc thế giới đã chứng kiến những nét tiêu biểu của kiến trúc á Đông: Trung Quốc, ấn Độ, Nhật Bản…, Kiến trúc Châu Âu thay đổi qua các thời kỳ, mang đậm nét của nền văn hóa Hy Lạp – La Mã có thể nhận thấy ở khắp các đô thị cổ Tây – Bắc Âu…







Ngày nay với xu thế hội nhập về kinh tế, khoa học kỹ thuật và công nghệ thì tính biểu hiện văn hóa trong kiến trúc không còn rõ rệt như các công trình xây dựng trước thế kỷ XIX nữa. Những đô thị hiện đại, nhưng tòa nhà cao tầng, sự đa dụng về vật liệu XD làm nên nền kiến trúc thế giới hiện đại.

Tuy nhiên, sự biểu hiện văn hóa cho mỗi nền kiến trúc có sắc thái riêng luôn đáng trân trọng. Kiến trúc luôn phản ánh sức sống của mỗi thời đại mà con người ở đó đòi hỏi. Ngày nay, cần có nhìn nhận “thoáng hơn” về sự kế thừa kiến trúc dân tộc trong kiến trúc hiện đại với các vật liệu mới.
Từ nhiều năm nay, ở Việt Nam các thế hệ KTS luôn mong mỏi tìm tòi nét kiến trúc văn hóa đặc trưng nhưng những sự thành công còn rất khiêm tốn. Cái mới, cái hiện đại vẫn lấn áp, từ đó để tìm cho câu trả lời cho tính cấp bách là nhu cầu phát triển của kiến trúc hiện nay. Nhưng trào lưu kiến trúc mới luôn hấp dẫn của KTS đặc biệt là KTS trẻ. Tương lai của KTVN sẽ do chính họ định đoạt trên cơ sở các yếu tố: Công năng, kết cấu và văn hóa.


KTS Nguyễn Thị Ánh Ngọc (Tạp chí KTVN số 9 năm 2007)